Zuivelsector richt nieuw pensioenfonds op

Nederland krijgt er in 2015 een nieuw sectorpensioenfonds bij: het pensioenfonds voor de Zuivel. Tien zuivelbedrijven, waaronder FrieslandCampina, Arla Foods, Cono kaasmakers, Rouveen, DOC kaas en Bel Leerdammer, hebben samen met de vakbonden besloten een pensioenfonds op te richten. Dit is opvallend, want het aantal pensioenfondsen daalt juist al jarenlang fors met zo’n 10% per jaar.

Terwijl het één na het andere pensioenfonds zich vanwege de kosten en hogere wettelijke eisen genoodzaakt ziet te stoppen en over te stappen naar een verzekeraar of een groter pensioenfonds, doen de zuivelbedrijven precies het tegenovergestelde. De meeste zuivelbedrijven zaten bij een verzekeraar en geven nu juist de voorkeur aan een sectorpensioenfonds.

‘Voor ons bood dat de beste uitkomst. We kunnen blijven sleutelen aan een oude regeling, maar het leek ons beter om een geheel nieuw huis te bouwen’, aldus Jeroen Elfers van FrieslandCampina namens werkgeversorganisatie Nederlandse Zuivelorganisatie (NZO). Het nieuwe pensioenfonds gaat het pensioen voor ongeveer 8500 werknemers regelen.

Doorn in het oog
De tien zuivelbedrijven in kwestie hanteren al jaren een gezamenlijke pensioen-cao, maar zijn altijd zelf verantwoordelijk geweest voor de uitvoering. Zo had FrieslandCampina een deel van de pensioenen ondergebracht bij pensioenfonds Campina en de rest bij verzekeraars en ook de meeste andere bedrijven zaten bij een verzekeraar. Voor de vakbonden waren deze verschillen in de uitvoering een doorn in het oog. ‘Niet alle bedrijven waren even goed in staat te onderhandelen met verzekeraars, waardoor er flinke verschillen zaten in de pensioenen en indexatie die mensen uiteindelijk kregen’, aldus Siward Swart van CNV Vakmensen.

Daarbij begonnen de gemaakte afspraken te knellen bij werkgevers. Er was bijvoorbeeld afgesproken dat de pensioenen van werknemers altijd onvoorwaardelijk aangepast zouden worden aan de loonsverhoging. Door de verslechterde marktomstandigheden werd het steeds duurder om dat soort aanspraken in te kopen bij een verzekeraar. ‘De kosten liepen enorm op’, aldus Swart.

Bovendien leidden de cao-afspraken bij een aantal bedrijven tot balansproblemen. Door nieuwe boekhoudregels (IFRS) moeten bedrijven namelijk meer pensioenverplichtingen op de balans zetten. ‘Dit leidt tot enorme toenemende volatiliteit op de balans en in de winst- en verliesrekening. Daar zitten met name de zuivelcoöperaties niet op te wachten, want dat heeft direct effect op het “melkgeld”, dat de veehouders krijgen’, aldus Elfers van NZO.

Een aantal werkgevers wilden daarom onder de cao uit. Doordat de regeling herzien moest worden, omdat het kabinet de fiscale regels heeft aangepast, roken ze hun kans. ‘De hele boel dreigden uit elkaar te vallen’, aldus Swart. De vakbonden wilden kost wat kost voorkomen dat ieder het voor zich ging regelen en besloten met de werkgevers om tafel te gaan.

Stabiele kosten
Dit resulteerde in een compromis. Voor vakbonden werd de langgekoesterde wens van een sectorpensioenfonds vervuld en de werkgevers kregen een voor hen veel gunstigere regeling. Het fonds gaat namelijk geen traditionele gegarandeerde middelloonregeling uitvoeren, maar een premieregeling. De premie staat dan vast en het pensioen hangt af van de beleggingsresultaten van het fonds. Voor de werkgevers heeft dit als voordeel dat ze van de balansproblemen af zijn, dat de kosten stabiel zijn en dat het risico voortaan bij de werknemer ligt. Voor vakbonden betekent de deal dat de collectiviteit bewaard blijft en beter wordt geborgd. ‘Bedrijven kunnen er straks niet zomaar uitstappen’, zegt Harry Vellenga van FNV Bondgenoten.

De werknemerspremie gaat wel iets omhoog en het opbouwpercentage iets omlaag. Dat lijkt een verslechtering voor de zuivelwerkers, maar volgens Swart gaan mensen wel over een groter deel van hun salaris pensioen sparen en waren werknemers nog slechter af geweest zonder dit akkoord. ‘De huidige situatie was niet te handhaven, daar kun je het dus niet mee vergelijken. Je moet kijken naar wat het alternatief was geweest, dat was een dure verzekerde regeling’, aldus de vakbondsman.

Race tegen de klok
Toezichthouder de Nederlandsche Bank (DNB) moet het nieuwe pensioenfonds nog wel toetsen, maar volgens de oprichters is DNB tot nu toe positief over het initiatief. Het wordt nog wel een race tegen de klok, want het fonds moet per 1 januari actief zijn. ‘En het moet in één keer goed’, aldus Swart. Op dit moment wordt gekeken welke uitvoerder de beleggingen gaat doen en wie de administratie voor zijn rekening neemt.

De oprichters zijn het wel al eens over de bestuursstructuur. Er komt een onafhankelijk bestuur met een onafhankelijke raad van toezicht. De werkgevers en werknemers zitten alleen in het belanghebbendenorgaan. Daarmee loopt het Zuivelfonds voor de troepen uit, want de meeste pensioenfondsen durven dit nog niet aan.

Het pensioenfonds zal op vrijwillige basis zijn en niet verplicht zoals bij veel andere pensioenfondsen. ‘De zuivelsector is groter dan deze deelnemende bedrijven, dus dat maakt een verplichtstelling lastig. Daarbij waren we nooit zover gekomen als het om een verplichting zou gaan, dat is voor veel bedrijven een brug te ver’, aldus Elfers. De verwachting is dat meer bedrijven zich in de toekomst willen aansluiten bij het pensioenfonds. Zo hebben drie aan de zuivel gelieerde ondernemingen al laten weten mee te willen doen.

Het pensioenfonds neemt de nieuwe opbouw voor zijn rekening, de tot nu toe opgebouwde pensioenen blijven bij de eerdere uitvoerders. Dat betekent dat pensioenfonds Campina doorgaat als gesloten fonds.