Advertentie

Transitie-expert Hoes pleit voor steun pioniers kringlooplandbouw

Transitie-expert Hoes pleit voor steun pioniers kringlooplandbouw
Redactie

Isolde van Leeuwen
redacteur Nieuws & Business

De overstap naar vernieuwende kringlooplandbouw is risicovol. Pionierende boeren moeten ondersteund worden, adviseert transitie-expert Anne-Charlotte Hoes.

De transitie komt beter van de grond, volgens Anne-Charlotte Hoes, als de pionierende en radicale vernieuwers financiële, juridische en sociale steun krijgen bij hun ideeën in de praktijk te brengen. In haar onderzoek aan Wageningen Economic Research komt naar voren dat de overstap naar kringloopaanpassingen zich soms pas na jaren uitbetalen. De risico’s die dat met zich meebrengt, liggen nu grotendeels bij de boer.

Juridisch lopen sommige experimenten, zoals bijvoorbeeld strorijke mest bovengrond aanwenden zonder bodemkering, tegen klemmende wet- en regelgeving aan. Daarnaast zijn er sociale uitdagingen, zoals financiële adviseurs die hun vraagtekens zetten bij de nieuwe aanpak.

Overgang verkoopt zichzelf niet
Hoes pleit voor meer onderzoek met kleine groepjes pionierende boeren, die werken aan de gevalideerde kennis over kringlooplandbouwbedrijven. Een boer kan dan kiezen welke aanpassingen passen bij zijn of haar bedrijf en kennis uitwisselen met boeren die de methode al hebben toegepast.

De overgang naar kringlooplandbouw verkoopt zichzelf niet, blijkt uit onderzoek naar kleinere bedrijfsaanpassingen, die bijdragen aan kringlooplandbouw. Op korte termijn brengen deze aanpassingen vaak meer kosten, verlies aan productkwaliteit en meer arbeid met zich mee.

Brug slaan tussen overheid en boer
De uitvoeringsorganisaties van weleer, zoals de productschappen en Dienst Landelijke Gebied, kunnen volgens Hoes de brug slaan tussen de overheid en de boer. Bij deze organisaties kan de kennis en expertise rondom kringlooplandbouw gebundeld worden, zegt Hoes. Met die kennis en eventueel een tijdelijke afzetgarantie kunnen zij boeren ondersteunen, die de eerste stappen zetten naar kringlooplandbouw.

Heel concreet over welke bedrijfsopties voor kringlooplandbouw ondersteuning moeten krijgen, is Hoes niet. De sector zelf is enorm divers, al heeft ze onderzoeken gedaan in uiteenlopende sectoren van de melkveehouderij tot akkerbouw en leghennen. Daarnaast zijn er binnen de deelsectoren een grote verscheidenheid aan bedrijven. “Welke methodes bij welke bedrijf goed tot zijn recht komen, is lastig van afstand te zeggen”, aldus Hoes.

Boeren betrekken bij vormgeven toekomstbeelden
Boeren zijn juist nodig bij het realiseren van een bio-based economie en de natuurdoelstellingen, stelt Hoes. Boeren hebben volgens Hoes veel inhoudelijke landbouw- en ecosysteemkennis. Ze stelt voor om boeren te betrekken bij het vormgeven van regionale toekomstbeelden.

Hoes doet aanbevelingen voor beleid dat de overgang naar kringlooplandbouw makkelijk maakt. Het belonen van duurzame prestaties en het ontzorgen van boeren tijdens de overgang naar kringlooplandbouw vergemakkelijken de eerste stappen. Ook wetswijzigingen die kringloopsystemen beter ondersteunen en het opbouwen van kennis en vertrouwen in kringlooplandbouwbedrijven, kunnen de transitie verder helpen.

6 reacties

WUR en Teagasc: overweeg CO2-quotum per melkveebedrijf

WUR en Teagasc: overweeg CO2-quotum per melkveebedrijf
Redactie

Jan Willem Veldman
redacteur Food&Agribusiness

Geef melkveebedrijven een hoeveelheid emissierechten voor broeikasgassen en verminder die vervolgens geleidelijk jaar na jaar. Dat is een van de denkrichtingen van onderzoekers verbonden aan Wageningen UR en het Ierse onderzoeksinstituut Teagasc in een rapport geschreven in opdracht van het Europees Parlement.

Het gaat hier om een aanbeveling ter overweging in een onderzoeksrapport voor de ontwikkeling van de Europese zuivelsector na afschaffing van de melkquotering. Idee is om een markt te creëren voor emissierechten. In theorie zou het beprijzen van broeikasgasemissies melkveehouders ertoe aanzetten om de uitstoot op hun bedrijven te verminderen. Hierbij moet het nemen van maatregelen financieel aantrekkelijker zijn dan de aankoop van nieuwe emissierechten.

Geen individuele prikkels
Op dit moment heeft het meer of minder uitstoten van broeikasgassen door individuele melkveebedrijven geen gevolgen. Ook zijn er weinig of geen individuele prikkels voor melkveehouders om de uitstoot op hun bedrijven te verminderen. Zeker als het terugdringen van die emissies kosten met zich meebrengt door het nemen van technologische maatregelen of het verlagen van de melkproductie.

Ook spreken de onderzoekers van een free rider-probleem. De vermindering van de uitstoot van een melkveebedrijf wordt verdeeld over de hele sector, in plaats van dat het ten goede komt aan het bedrijf dat de inspanning heeft geleverd.

Bedrijfsmaatregelen
Hoewel de voorgestelde aanpak op het eerste gezicht veel overeenkomsten toont met de eerdere melkquotering, zijn er volgens de onderzoekers wel belangrijke verschillen. Zo was de melkproductie door zuivelverwerkers relatief eenvoudig te registreren. Het meten van broeikasgassen op individuele melkveebedrijven is veel moeilijker. Om dit te doen zou een nauwkeurige en voortdurende schatting van de broeikasgasemissies geproduceerd door het melkveebedrijf moeten plaatsvinden. Dit is niet eenvoudig en kan kostbaar zijn om op schaal toe te passen. Een optie is om met vaste waarden te rekenen, bijvoorbeeld op basis van het aantal koeien op een bedrijf of de hoeveelheid gebruikte kunstmest. Een dergelijke aanpak kan echter oneerlijk uitpakken als geen rekening wordt gehouden met genomen bedrijfsmaatregelen om de uitstoot te beperken.

Hoewel de EU als prioriteit heeft om de broeikasgasemissies uit de landbouw terug te dringen, lijkt een aantal zuivelverwerkers meer geïnteresseerd in het verkleinen van de CO2-voetafdruk van hun zuivelproducten, bijvoorbeeld door middel van een levenscyclusanalyse. Deze werkwijze kan volgens de onderzoekers zeker bijdragen aan het verminderen van de uitstoot, maar dan moet wel worden voorkomen dat de melkproductie toeneemt en op die manier het voordeel van een kleinere voetafdruk tenietdoet.

69 reacties