Bedrijfsreportage Reijer den Hartog

Dat is niks nieuws maar of je er meer door gaat melken zie ik niet in hoor................

Een miljoen liter de man met vreemde arbeid valt niet mee
De 40 uur van een personeelid zijn zomaar om denk ik

Mooi bedrijf heeft Den Hartog opgezet, hopelijk dat hij het met zn gezondheid kan volhouden.

Mooi artikel in Volkskrant

volkskrant.nl/vk/nl/…

Niet elke koe is een geboren danstype

Al stelt de reclame het graag anders voor, steeds meer koeien blijven het hele jaar binnen. Volgens de veehouders omdat ze niet anders zouden willen.

KOLLUM - Plotseling verheft een van de koeien zich op de achterpoten, schudt met de kop, maakt dan een sprongetje en galoppeert door de kudde. Een tweede koe dartelt achter haar aan, en nog ettelijke koeien gaan zich te buiten aan ongewone bewegingen. Uiers wapperen, oren flapperen.

We kennen het beeld. Eens per jaar, in het vroege voorjaar, verschijnt het op tv: de koeiendans. Melkkoeien, een winter lang alleen maar op stal geweest, komen voor het eerst de wei in en maken van pure vreugde rare sprongen.

Alleen: deze koeien komen nooit in de wei. En ze dansen helemaal niet ééns per jaar. 'Dat doen ze bijna elke dag', zegt Reyer den Hartog uit het Friese Kollum, eigenaar van het dansende koppel. 'Na het melken komen ze terug in de stal, en dan gaan ze even dollen.'

Die jaarlijkse koeiendans van weidegangers geeft de indruk dat de koe het nergens beter heeft dan in de wei. En, moet Den Hartog toegeven: 'Op die momenten is dat ook zo.' Want op de dagen dat de koeien dansen, is het altijd mooi weer en is het gras heerlijk, overvloedig en schoon. Iedereen wil buiten zijn, koe zowel als mens.

'Maar dat plezier hebben ze maar één dag per jaar. Zodra de temperatuur boven de 15 graden komt, zijn ze liever binnen. Ik heb een koppeltje koeien dat drachtig is en dat liet ik de keuze. De deur stond open. Sommige gingen naar buiten, sommige liepen er eens uit en kwamen dan weer binnen. Maar veel bleven gewoon altijd binnen.'

Steeds meer koeien komen nooit meer in de wei. Dierenbeschermers doen hun uiterste best om de weidegang te stimuleren, en zij hebben de zuivelbedrijven gemakkelijk aan hun kant gekregen: tot nu toe is er toch weidemelk zat. Her en der worden in provinciale staten en gemeenten weidegangmoties aangenomen. Maar voor veel boeren, vooral voor grote boeren, is weidegang lastig. En ze zien de voordelen niet.

Sinds ze op stal blijven, zegt Den Hartog, zijn zijn koeien vitaler en gezonder. Maar zijn afweging is er niet een van dierenwelzijn. Het gaat hem om de kosten en de opbrengsten. Toen hij zijn koeien nog weidde, haalde hij 15 duizend liter melk van een hectare. Nu 21 duizend liter.

Investering
Voordat een kalf is opgegroeid tot melkgevende koe, zijn er twee jaar verstreken en heeft het beest al 1.500 euro gekost. Een hele investering. Dus lijkt het logisch het beest zo lang mogelijk te laten leven, maar dat doet niet elke boer in de zelfde mate. Van alle melkkoeien in Nederland wordt 15 procent al voor hun 5de verjaardag afgedankt. Gemiddeld worden ze 6 jaar. Slechts 28 procent wordt ouder dan 7 jaar.

Bij Den Hartog worden ze nu al gemiddeld 7,2 jaar. Dankzij zijn stal, zegt hij. 'Sinds ik ze op stal houd, leven ze negen maanden langer dan voordien. En over een paar jaar wordt tweederde van mijn koeien minstens 9.'

Hij wijst op een nogal schonkige koe. 'Kijk, dat is Ans12. Ze is al grijs in de nek. En je ziet die verkleuring rond de ogen. Zij is bijna 12. Ze heeft nu al 100 duizend liter gegeven, en ik denk dat ze nog wel drie jaar mee kan.'

Nederland heeft de oudste veestapel ter wereld, maar het kan nog veel ouder. Landbouworganisaties, studiegroepen, de wetenschap: overal is levensduur een thema. Melkveespecialist Jelle Zijlstra werkt vanuit de Wageningen Universiteit aan het project Verlenging Levensduur Melkvee dat ruim een jaar geleden van start ging. Hij ziet dat veel boeren investeren in het comfort in hun stal, en vervolgens besluiten hun dieren ook 's zomers op stal houden. En dat Den Hartogs zandkoeien inderdaad heel oud worden.

'Maar dat wil nog niet zeggen dat ze oud worden omdat ze binnen blijven', zegt hij. 'We weten dat deze boer er alles doet om de koe langer te laten leven. Dat doet hij in de stal. Maar we weten niet hoe het diezelfde koeien zou vergaan als hij zijn dieren zou weiden.'

Ruimte
Sinds de eeuwwisseling houden fokkers rekening met de verwachte levensduur van de nakomelingen van een stier. En 'koecomfort' is het modewoord in de branche. Oude, dichte en betrekkelijk donkere stallen worden overal vervangen door grotere, vrijwel open bouwwerken met veel ruimte om wat rond te sjokken.

Ondergrond is cruciaal voor dat koecomfort. De ene boer legt 'waterbedden' in zijn stal, een ander droge mest. Den Hartog heeft gekozen voor zand. De ligplaatsen van zijn koeien zien eruit als zandbakken: droog en schoon. 'Dat is heel belangrijk', zegt Den Hartog, 'Het is comfortabel, en dat is vooral voor oudere koeien erg belangrijk. Maar zand is vooral heel gunstig omdat het nauwelijks ziektekiemen bevat. Daardoor hebben we nauwelijks nog infecties aan de uiers.' Omdat de zandbakken ruimer zijn dan de oude ligplaatsen, kan de koe makkelijk gaan liggen en opstaan. 'Dat is belangrijk, want als opstaan moeilijk gaat, denkt die koe: ik blijf maar staan. Dan krijgt ze niet genoeg rust, en op den duur problemen aan de poten.'

Uiers en poten zijn voor de koe van levensbelang. Rond 15 procent van de Nederlandse melkkoeien gaat naar het slachthuis vanwege problemen met poten, 18 procent vanwege uierinfecties, 19 procent vanwege vruchtbaarheidsproblemen en nog eens 12 procent vanwege andere gezondheidsproblemen.

Bij Den Hartog ligt dat heel anders. Sinds hij zijn kudde van rond 400 beesten binnenhoudt, is de rekening van de veearts gehalveerd. Eigenlijk zijn er nog maar twee redenen waarom zijn koeien hun treurige gang naar de slachter moeten maken: ouderdom en onvruchtbaarheid. Koeien kunnen tot 18 jaar oud worden, maar na hun 14de lukt het zelden om nog drachtig te worden. Geen kalf, geen melk, dus dan is het afgelopen met de koe. Koeien met minder geluk kalven maar één of twee keer, en dan stopt het. Ook dan: jammer voor de koe.

Den Hartog zweert bij de stal. Daar zijn alle omstandigheden te controleren. Het is er niet te warm, niet te nat, niet te koud. Het voer is uitgekiend. 'Koeien die net de wei in gaan, eten heel veel jong gras, maar dat bevat veel te veel eiwit. Helemaal niet goed.'

Volgens Jelle Zijlstra van de Wageningen Universiteit zijn levensduur en dus gezondheid van de koe voor veel bedrijven, vooral grote bedrijven steeds belangrijker geworden. Zijlstra: 'Een zieke koe kost veel tijd en aandacht. Als je 300 koeien hebt, wil je dat niet meer. Die grote boeren willen geen koe die alleen maximaal melk geeft, zoals vroeger; ze willen een probleemloze koe. Daarop worden ze nu gefokt.'

Zijlstra denkt niet dat weidegang op zichzelf een factor is die het koeienleven bekort of verlengt. 'Niets dat daar op wijst. Maar zelfs als je vindt dat de koe het in de stal beter heeft dan in de wei, moet je je afvragen of de koe daar wel haar natuurlijk gedrag kan vertonen. Dat is geen economische vraag, en geen dierwelzijnsvraag, maar een ethische. Bij natuurlijk gedrag hoort grazen.'

Weidemelk is overal
Vrijwel alle verse melk (en yoghurt, karnemelk etc.) in de winkel is van weidemelk. Dat gaat op voor zowel merkmelk als huismerken - op enkele huismerken na.

FrieslandCampina verwerkt rond 80 procent van de Nederlandse melk, en gebruikt het volop als verkoopargument. 'Weidegang is voor ons heel belangrijk', zegt de woordvoerder. 'Omdat de Nederlander dat graag ziet.'

De koeiendans is het jaarlijkse feest van de weidegang, en ook dat wordt vooral door FrieslandCampina ten volle benut. Op de eerste dag van de lente organiseert het bedrijf een 'koeiendans-feestje', waarbij de tv natuurlijk van harte wordt uitgenodigd. De koeien mogen dan even voor de camera dansen, dagje grazen en dan weer naar binnen. Pas in de loop van mei of begin juni komen ze echt buiten.

Melk mag pas weidemelk heten als de koeien minstens 120 dagen per jaar, 6 uur per dag buiten lopen. Bij FrieslandCampina krijgen de boeren er een premie voor: een halve cent per liter, iets meer dan een procentje. Voor steeds meer boeren zijn de voordelen van koeien op stal echter veel groter, dus staan er steeds minder koeien in de wei.

Beste Melkveehouder

Voor een schoolproject voor hogeschool Van Hall Larenstein willen we graag de mening van melkveehouders horen!

docs.google.com/forms/d/…

Het project gaat over innovatie in de melkveesector, met name de toepassing van sensoren en management informatie systemen is relevant voor het project. De onderzoeksvraag is; welke factoren zijn bepalend voor melkveehouders om wel of niet te kiezen om over te stappen op een nieuwe techniek.

De enquête bestaat uit 20 vragen en een bonusvraag! Dit zijn voornamelijk meerkeuzevragen en een paar open vragen, het invullen zal ongeveer 5 minuten duren!

Alvast ontzettend bedankt voor uw medewerking!

Vriendelijke groet,
Studenten Dier en Veehouderij,
Van Hall Larenstein
Velp

docs.google.com/forms/d/…

Een miljoen kg de man kan prima als alles een beetje mee zit. Maar als het even niet wil en je hebt wat tegenslagen dan heb je er aan 50 genoeg!