'VRIJWILLIGE KRIMP IN KOEIEN GAAT VERREWEG DE MINSTE PIJN DOEN' - DEEL 1
[b]Deel 2: https://www.prikkebord.nl/topic/354718/
Deel 3: https://www.prikkebord.nl/topic/354771/
- Gaan we naar € 1 per kilo melk?
- Hoeveel koeien moeten er uit?
- En wat wordt de impact van de door Harm Holman bedachte wet grondgebondenheid op de Nederlandse melkveehouderij?
Een interview met Lubbert van Dellen van Flynth over de drie thema’s die op de Agrarische Schouw van donderdag 24 september 2025 onder melkveehouders hét gesprek van de dag zullen zijn.
• Tekst: Jelle Feenstra
• Foto: Binne-Louw Katsma
Eerst de markt. Zijn we op weg naar een melkprijs van 1 euro per kilo?[/b]
‘Dat zie ik niet gebeuren, maar het is niet irreëel om te verwachten dat de melkprijs blijvend tussen de 50 en de 70 cent gaat bewegen.
Omdat wereldwijd de omvang van de melkveehouderij ter discussie staat en er sprake is van krimp. In Australië, Nieuw-Zeeland én Europa is sprake van duidelijke krimp om verschillende redenen. Dat wordt niet opgevuld.
China groeit veel minder hard dan de oorspronkelijke plannen en ook van meer melkproductie in Oost-Europa komt maar weinig terecht. Alleen in Noord-Amerika trekt het wat aan en Zuid-Amerika is een gebied om serieus in de gaten te houden.’
[b]Als die melkprijs stijgt, kan het toch ook zijn dat akkerbouwers weer gaan melken nu de aardappelprijzen in elkaar zijn gestort?[/b]
‘In Duitsland, waar de melkproductie in tien jaar tijd met zo’n 20% is gedaald, het meest van alle Europese landen, denkt een akkerbouwer bij omschakeling eerst aan kippen en dan pas aan koeien.
Koeien staan bekend als moeilijk, daarvoor moet je een specialist zijn. En ik denk dat dit in toenemende mate wereldwijd geldt. Als je minder antibiotica en geneesmiddelen mag gebruiken, wordt het gewoon steeds moeilijker om met minder hulpmiddelen economisch rendabel koeien te houden. Denk ook aan arbeid, wat je op een melkveebedrijf 24/7 nodig hebt.’
[b]Dan ziet de toekomst er voor de blijvers onder de melkveehouders heel goed uit?.[/b]
‘Dat deel ik, met een paar duidelijke kanttekeningen. Als Europa de grens wagenwijd openzet voor mondiaal geproduceerde producten, kan een groei van de productie in Zuid-Amerika en Noord-Amerika consequenties hebben.
Een ander scenario is dat we door mondiale spanningen te maken krijgen met een Europa dat in de eerste plaats denkt aan eigen voedselzekerheid. Voor de melkveehouderij is dat het beste scenario. Omdat wij in Europa structureel meer melk consumeren dan produceren.
Tot tien jaar geleden was Europa netto-exporterend, tegenwoordig zijn we netto-importerend. Het geeft aan dat we de afgelopen tien jaar steeds minder melk zijn gaan produceren in Europa.’
[b]Hoor ik je nu zeggen dat Europa wat meer moet gaan opereren als de Amerikaanse president Trump?[/b]
‘Voor de melkveehouderij zou dat goed zijn. Maar Europa heeft ook een auto-industrie met tegenovergestelde belangen als de melkveehouderij en zuivelsector. De geschiedenis leert dat Europa landbouwbelangen vrij gemakkelijk weggeeft ten gunste van industrie of diensten.
Toch zie ik beweging. Zo komt er in Frankrijk binnenkort een subsidie- en steunregeling op groei van de melkveehouderij. Daarmee is Frankrijk een van de eerste Europese landen die weer serieus inzet op groei van de eigen veestapel. Omdat er te veel stoppers zijn. Ik vind dat een opmerkelijk signaal.’
[b]Wat is je tweede kanttekening?[/b]
‘Zodra de melkprijs boven de 60 cent komt,
gaan afnemers serieus kijken naar substituties van zuivelproducten.
Er wordt ook steeds vaker gesproken over hybride producten, een mengsel van zuivel en plantaardig. Daar moet je wel rekening mee houden.’
Bij structurele marges van 15 tot 20 cent per kilo melk kan ik mij niks voorstellen. ‘Dat zie ik ook niet gebeuren. En vergeet niet, iedereen doet nu ineens of melkveehouders bakken met geld verdienen.
Maar op 2022 na waren de marges de laatste zes jaar marginaal en te dun om de toekomst aan te kunnen. Veel lopende rekeningen zijn nog maar net weer op niveau. Oftewel: met het geld dat nu wordt verdiend, zijn allerlei kosten uit het verleden weggewerkt.
Komt bij: tussen 2010 en 2014 zijn er veel nieuwe stallen gebouwd. Maar er was ook een categorie boeren die toen die stap naar een nieuwe stal niet kon maken. Die zitten nu met een stal van 30 of 40 jaar oud. Schrik niet hoeveel het kost om die nu nieuw te bouwen.’
Om maar niet te spreken van al die andere kosten die blijven stijgen. ‘In het melkquotumtijdperk werd er 20 tot 22 cent per liter betaald voor een kilo leasemelk. Nu wordt er stevig betaald voor mestafvoer en fosfaatrechten.
We zien toenemende dierwelzijnseisen in en rondom gebouwen. Een grote groeiende kostenpost is arbeid. Dat leidt tot meer automatisering maar ook schaalvergroting.
En het eigen machinepark staat onder druk. De loonwerker rukt op. Omdat niet alleen het mannetje op de machine, maar vooral ook de machine zelf duurder is geworden. Vijf jaar oude machines zijn nu duurder dan ze vijf jaar geleden nieuw kostten.’
Toch heeft de Nederlandse melkveehouderij er economisch in jaren niet zo florissant voor gestaan. Het staat in schril contrast met de blijvende roep om een kleinere veestapel.
‘Waar we momenteel het meeste last van hebben, is het met Europa afgesproken fosfaat- en stikstofplafond. We moeten voor 2025 en de jaren daarna onder 440 kilo stikstof en 135 miljoen kilo fosfaat blijven.
Het stikstofplafond gaan we redden, grote knelpunt is het fosfaatplafond. De varkens- en pluimveesector leverden de afgelopen paar jaar hun bijdrage aan krimp van de veestapel en komen naar verwachting uit onder de plafonds.
De melkveehouderij zit er met zo’n 8% nog duidelijk boven. Met de LBV-stoppers verwachten we daar nog zo’n 2,5% afhalen, waarmee je als melkveesector over 2025 uitkomt op een overschrijding van het fosfaatplafond van ruim 5%.
Dat zijn de harde Brusselse normen waar de Nederlandse ministers hun handtekeningen onder hebben gezet. De exacte cijfers weten we in het voorjaar van 2026.’
[b]En dus?[/b]
‘Het betekent dat we ondanks de euforie over de marktprijzen op dit moment ruwweg 75.000 melkkoeien te veel hebben in Nederland.
De waterkwaliteit gaat écht de goede kant op, maar dat wil niet zeggen dat we zomaar even een uitzondering krijgen van Brussel om boven het fosfaatplafond te produceren.
En je moet dat ook in het grotere plaatje zien. Denemarken, Duitsland, Ierland, allemaal moesten of moeten ze krimpen.
Welk land in Europa gaat dan een verzoek van Nederland om niet te krimpen steunen? Krimp van de veestapel is onvermijdelijk, daar komen we echt niet onderuit.’
[b]Hoe gaat die krimp in Nederland eruit zien?[/b]
‘Er zijn twee opties: óf we zetten met z’n allen de schouders onder het spoor van vrijwillige krimp. Of we laten het erop aankomen en wachten op de onvermijdelijke ingreep van het landbouwministerie.’
[b]Wat heeft jouw voorkeur?[/b]
‘Persoonlijk denk ik dat het voor de sector een pre is om vrijwillig te krimpen. Doe je dat niet, dan krijg je op korte termijn de grote pijn van generieke krimp en dat kan diep inhakken op gezonde, maar stevig gefinancierde melkveebedrijven.
Veel melkveebedrijven hebben geen opvolger. Als die een paar jaar eerder de keuze maken om te stoppen met hulp van die vrijwillige regeling, dan is de hele pijn uit de sector en kan iedereen verder, inclusief al die jonge boeren met dikke financieringen, die houd je overeind.’
Deel 2: https://www.prikkebord.nl/topic/354718/
Deel 3: https://www.prikkebord.nl/topic/354771/
[i]De complete publicatie komt uit magazine Agrarische Schouw die deze week onder melkveehouders in Noord-Nederland wordt verspreid.[/i]