'VRIJWILLIGE KRIMP IN KOEIEN GAAT VERREWEG DE MINSTE PIJN DOEN' - DEEL 2
[b]Deel 1: https://www.prikkebord.nl/topic/354704/
Deel 3: https://www.prikkebord.nl/topic/354771/
- Gaan we naar € 1 per kilo melk?
- Hoeveel koeien moeten er uit?
- En wat wordt de impact van de door Harm Holman bedachte wet grondgebondenheid op de Nederlandse melkveehouderij?
Een interview met Lubbert van Dellen van Flynth over de drie thema’s die op de Agrarische Schouw van donderdag 24 september 2025 onder melkveehouders hét gesprek van de dag zullen zijn.
• Tekst: Jelle Feenstra
• Foto: Binne-Louw Katsma[/b]
[b]Voor welke bedrijven zou de regeling goed passen?[/b]
‘We hebben her en der PAS-melders, waarvoor groeien een utopie is geworden. Die kunnen nu een flinke financiële vergoeding krijgen. Dat zou een categorie zijn die past. Een tweede categorie is de groeier die zijn buurman opkoopt en beide bedrijven samenvoegt op één locatie. Dan heeft hij net wat te veel koeien voor zijn vergunning. Als hij een paar koeien inlevert en daarvoor een dikke vergoeding krijgt, zou dat goed kunnen passen. Ook voor een omschakelaar dichtbij een natuurgebied, een intensieve melkveehouder die afschaalt of een gefaseerde afbouwer kan de regeling soelaas bieden.’
[b]Hoe ziet die regeling Vrijwillige Krimp melkveehouderij er precies uit?[/b]
‘Dat weten we pas echt bij openstelling. Naar verwachting mag een melkveehouder vrijwillig tot 30% van zijn melkkoeien aanmelden. Het minimum is 10%. De fosfaatrechten van aangemelde koeien worden ingenomen en hij mag de komende drie jaar niet groeien in fosfaatproductie, maar wel in melkproductie. Voor elke ingeleverde koe krijgt de boer een bedrag dat ligt tussen de € 9.000 en € 12.000.
Dat is een vergoeding voor de ingenomen fosfaatrechten de gederfde inkomsten voor de komende drie jaar. Minister Wiersma heeft in de voorjaarsnota van het kabinet de ruimte gekregen om € 650 miljoen aan de kant te zetten voor deze regeling. En rest wordt bijgepast door banken en zuivelondernemingen. En Brussel is inmiddels op hoofdlijnen akkoord over nut en noodzaak van deze regeling.’
[b]Waarom horen we er dan zo weinig van?[/b]
‘In juni en juli zijn er door banken en sectorpartijen grote stappen gezet en lag er een akkoord. Toen was ik ervan overtuigd: rond 1 oktober gaat de regeling Vrijwillige Krimp melkveehouderij open. Toen kwam het zomerreces en in dat reces werd het kabinet eerst demissionair en vervolgens dubbel demissionair.
De vrijwillige krimpregeling is onderdeel van de totale stikstofplannen van de minister en die plannen zijn niet enthousiast ontvangen. Ondertussen komen de verkiezingen eraan en gaat het over heel andere onderwerpen dan stikstof. Het is er niet makkelijker op geworden om in dat politieke tij deze regeling te introduceren.’
[b]Maar de minister had deze regeling toch gewoon prominent op de agenda kunnen zetten? Jij zegt zelf dat we het probleem ermee kunnen oplossen.[/b]
‘Wiersma moest eerst de landbouworganisaties en toen de banken en zuivelsector meekrijgen. Dat was niet eerder dan half juli. Toen moest ze voldoen aan de laatste eisen van Brussel. Dat is ‘a hell of a job’ geweest en nog is het in Brussel niet in kannen en kruiken. Dus ze kon echt niet een dag sneller. In Brussel wordt nu gekeken of de regeling past binnen de steunkaders.
Het grootste knelpunt is dat Nederland wél een regeling mag openen voor vrijwillige krimp, maar niét om een overschrijding van het fosfaatplafond met forse boete op te lossen. En inmiddels is het te duidelijk dat we afstevenen op overschrijding.’
[b]Dan is er ook nog een zuivelmarkt die dit jaar flink aantrok.[/b]
‘De melkprijs nodigt niet uit om koeien in te leveren, terwijl de prijs voor fosfaatrechten zo hoog is geworden dat boeren gaan zeggen: is de vergoeding die ik vanuit de Vrijwillige Krimp kan krijgen nog wel voldoende?
De keerzijde is: als het geen vrijwillige krimp wordt, dan moet je dus fosfaatrechten bijkopen. Die er niet zijn en wat er wel is, heeft een heel hoge prijs. Dus zeg het maar.'
[b]Hoe groot acht je de kans dat de regeling er komt?[/b]
‘In de net geschetste politieke constellatie kan ik op dit moment geen zinnig woord zeggen over het slagen. De verwachting is nog steeds begin oktober.'
[b]En als die regeling er niet komt?[/b]
‘Dan is het wachten op generieke krimp en zal de melkveesector in Nederland vanaf de zomer van 2026 tegen een bikkelharde muur aanlopen. Dan stoppen er gezonde bedrijven met jonge melkveehouders en komen in het ergste geval melkveehouders in de gevangenis omdat ze een economisch delict hebben gepleegd: meer koeien aangehouden dan er fosfaatrechten waren. Willen we dat dan? Ik geloof meer in de markt dan overheid en beleid. De kern van een vrijwillige krimpregeling is dat de keuze bij de ondernemer ligt. En een generieke korting, dan legt de overheid hem op. Wie je ook vraagt: iedereen ziet dat de veestapel moet krimpen. Nou, maak hem dan zo pijnloos mogelijk.’
[b]Dan is er ook nog het plan van Harm Holman en Pieter Grinwis,
om te komen tot een Wet Grondgebondenheid. Wat gaat de impact van dat plan op de melkveehouderij in Nederland worden? [/b]
‘Politiek gezien heeft dit plan veel meer wind in de rug dan boeren denken. Omdat elke politicus in Den Haag één ding spuugzat is en dat is dat gesodemieter met mest, stikstof en fosfaat in met name de melkveehouderij. En vrijwel elke politieke partij, behalve de BBB, heeft grondgebondenheid in zijn verkiezingsprogramma staan. Als er dan een mooi plan voor grondgebondenheid ligt, klinkt het heel logisch om daar mee verder te gaan, ook omdat met Brussel is afgesproken dat de Nederlandse melkveehouderij in 2032 grondgebonden moet zijn.
De timing van Harm z’n plan is dus goed en ook het vervolg laten trekken door Pieter Grinwis is slim: de ChristenUnie is een van de sterkste partijen als het gaat om het introduceren van nieuwe wetgeving. Dit plan moet de melkveesector serieus nemen: niet omdat het per se een goed plan is, maar omdat het politiek gedragen wordt.'
[b]Dan inhoudelijk: wat vind je ervan?[/b]
‘Het plan is gebaseerd op een krimp van 15 tot 20% van de veestapel. Brussel vraagt voor fosfaat geen krimp van deze omvang, maar vraagt slechts dat de veestapel op nationaal niveau in balans is met de grond.
Ik heb net verteld dat we met 8% krimp van de veestapel dat niveau hebben bereikt. Dit plan gaat veel verder, vooral ook omdat het de stap naar grondgebondenheid op bedrijfsniveau wil maken. Dat geeft veel extra pijngevallen.’
[b]Hoe bedoel je dat precies?[/b]
‘Er stoppen de komende jaren veel melkveehouders en die willen hun bedrijf goed verkopen. Dan moet de koper het ook kunnen kopen. En om het te kunnen kopen, heb je niet alleen een goede melkprijs nodig, maar ook voldoende speelruimte.
Brussel vraagt niet om bedrijfsgebonden grondgebondenheid,
maar dat de totale veestapel in Nederland in balans is met de beschikbare grond. En niet op bedrijfsniveau.
Als je het wel op bedrijfsniveau wilt regelen, zoals in dit plan,
dan zet je jezelf helemaal klem. Want een jonge boer moet eerst de grond aankopen om het vee te houden wat hij nu heeft en dan pas zijn buurman. Je kunt niet twee ruggen uit één varken snijden.’
‘Verder klinkt de financiële dekking van € 1000 tot € 2.500 per hectare voor boeren in maatschappelijke gebieden, heel mooi. Maar het grootste deel van die vergoeding wordt betaald met de € 700 miljoen die jaarlijks beschikbaar is voor agrarisch natuurbeheer. Dat wordt pijnlijk voor al die boeren die hun bedrijf al hebben aangepast met geld uit die regeling en dat geld nu weer moeten inleveren.
Deel 1: https://www.prikkebord.nl/topic/354704/
Deel 3: https://www.prikkebord.nl/topic/354771/
[i]De complete publicatie komt uit magazine Agrarische Schouw die deze week onder melkveehouders in Noord-Nederland wordt verspreid.[/i]