Minister te kort door de bocht met wijzigingsbesluit voor Natura 2000-gebieden

's-Hertogenbosch, 15 december 2023 De minister voor Natuur en Stikstof heeft een wijzigingsbesluit (Habitatrichtlijngebieden vanwege aanwezige waarden) genomen zonder dat zij daarvoor bepaalde stukken ter inzage heeft gelegd. De rechtbank Oost-Brabant geeft de minister nu de tijd om agrariërs die in beroep gingen alsnog de gewenste stukken toe te sturen. Ook krijgen de agrariërs de tijd om daarop te reageren. Vanaf 2008 zijn er door de overheid aanwijzingsbesluiten voor alle Natura 2000-gebieden in ons land genomen. Daarin staan alle habitattypen en soorten genoemd die beschermd moeten worden. Bij die besluiten is de overheid een aantal typen en soorten vergeten en ook staan er typen en soorten op die niet aangetroffen zijn. De minister voor Natuur en Stikstof nam daarom in november 2022 een wijzigingsbesluit om dit te herstellen. Een groot aantal agrariërs dat hun bedrijf in de regio van de Natura 2000-gebieden heeft, stapte daarop naar de rechter. Zij vrezen kort gezegd voor de gevolgen van deze wijziging voor hun bedrijven. Bij alle rechtbanken in Nederland lopen rechtszaken. Vandaag doet de rechtbank Oost-Brabant uitspraak in de zaken die hier lopen. De agrariërs in deze zaken stellen onder meer dat de minister niet alle relevante stukken die nodig zijn voor de beoordeling van het ontwerpbesluit en het definitieve besluit ter inzage heeft gelegd. De zogeheten habitattypenkaarten en het documentatiemateriaal waarop de kaarten zijn gebaseerd, waren niet openbaar beschikbaar. Een habitattypenkaart maakt zichtbaar waar de beschermde waarden in een Natura 2000-gebied zich concreet bevinden (en waar niet). Ook stellen de agrariërs dat het hen onmogelijk wordt gemaakt om te procederen tegen het wijzigingsbesluit, omdat onduidelijk is op welke habitattypenkaarten het besluit is gebaseerd. Daarmee is ook onduidelijk waar de toegevoegde habitattypen in het gebied voorkomen of zijn voorgekomen en kan dat niet worden gecontroleerd. Standpunt minister De minister erkent dat zij de habitattypen en het onderliggende documentatiemateriaal niet ter inzage heeft gelegd bij het ontwerpbesluit of het definitieve besluit. De kaarten worden gemaakt door de betrokken provincies en ministeries; zij zijn de bronhouders. Slechts een deel van de kaarten en documentatie wordt gepubliceerd op internet. Daarom koos de minister ervoor om niet zelfstandig alle kaarten ter inzage te leggen. In plaats daarvan wees zij op de mogelijkheid tot het opvragen van achtergronddocumenten bij het klantcontactcentrum van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De minister meent dat dit afdoende is. Oordeel rechtbank De minister heeft een openbaarmakingsplicht; een bestuursorgaan moet uit eigen beweging informatie verstrekken. Doel van de terinzagelegging is onder andere dat betrokkenen kennis kunnen nemen van het (ontwerp van het) besluit. Dan kunnen zij de gegevens en de aannames waarop het besluit is gebaseerd, controleren en de keuzes in het besluit beoordelen en afwegen of zij daartegen willen opkomen. Het is niet de bedoeling dat betrokkenen om inzage van de ontbrekende stukken moeten vragen. Dat zou inspraak belemmeren en drempels op kunnen werpen om te gaan procederen. In dit geval heeft de minister dus niet voldaan aan de openbaarmakingsplicht. Zij had de kaarten actief openbaar moeten maken en kon niet volstaan met verwijzen naar het klantcontactcentrum van RVO. De rechtbank doet vandaag een tussenuitspraak in deze kwestie. De minister heeft de rechtbank intussen afdrukken van de habitattypenkaarten van alle betrokken gebieden toegezonden. De agrariërs kunnen hiervan kennisnemen. Als dit niet voldoende is kunnen zij tot 19 januari 2024 verzoeken om inzage in habitattypenkaarten of toezending van achtergronddocumenten van specifieke habitattypen of soorten in Natura 2000-gebieden. De agrariërs zijn vervolgens tot 31 maart 2024 in staat om, als ze dat willen, de toevoeging van specifieke habitattypen en soorten onderbouwd te betwisten. De rechtbank beoordeelt daarna hoe verder te gaan in deze zaak. Uitspraak ECLI:NL:RBOBR:2023:5852