Deliitte: 'Schade door landbouw aan milieu veel groter dan opbrengsten '
De milieuschade door de landbouw in Nederland is jaarlijks veel groter dan de economische opbrengst van de sector. De toegevoegde waarde van de landbouw is 13,3 miljard euro, terwijl de kosten door uitstoot en verlies van biodiversiteit 18,6 miljard bedragen. Daardoor resteert een jaarlijkse schadepost van 5,3 miljard euro.
Dit berekent financieel consultant Deloitte in zijn maatschappelijke kosten-batenanalyse De verborgen rekening.
Het is voor het eerst dat een accountancybedrijf zo'n feitelijke analyse van de hele landbouw (akkerbouw, veeteelt en tuinbouw) maakt. De Robin Food Coalitie en de Transitiecoalitie Voedsel - beide pleitbezorgers van duurzame landbouw - zijn opdrachtgever van de donderdag gepubliceerde studie.
Maatschappelijke kosten komen grotendeels ten laste van latere generaties; het gaat daarbij bijvoorbeeld om uitgaven aan gezondheidszorg, herstel van milieuschade en aanpassing aan een warmer klimaat. Grootste aandeel in die verborgen kosten heeft volgens Deloitte de uitstoot van broeikasgassen (7,9 miljard euro per jaar) en van stikstof (7,2 miljard). Ook het verlies van biodiversiteit door agrarische activiteiten (2,5 miljard) loopt in de papieren.
Gedegen indicatie
,,Ik ben wel verrast door de omvang van die maatschappelijke kosten", zegt landbouweconoom Krijn Poppe, een van de wetenschappelijke begeleiders van het rapport. ,,Toch is er conservatief gerekend, en dat moet ook wel bij zo'n studie. Het gaat om de gedegen indicatie die je wil laten zien. Deze cijfers geven aan dat de problematiek nijpend is."
Veel mensen zullen volgens Poppe in de verleiding komen boeren de schuld te geven dat die kosten zo hoog zijn. ,,Dat is natuurlijk onzin. Het komt in algemene zin door het systeem, de manier waarop we het georganiseerd hebben. De consument kiest voor lage prijzen, en voor de voedselindustrie is het heel aantrekkelijk om in de Nederlandse delta te zitten."
Want een deel van de problematiek, zoals de te hoge uitstoot van stikstof, komt volgens Poppe door congestie: te veel boerenbedrijven in een te klein gebied. ,,Er worden nu delen van Frankrijk bebost omdat de landbouw daar niet meer concurrerend is. Helaas is er geen Europees beleid voor een ruimtelijke ordening die voor een goede spreiding binnen de Europese Unie zorgt."
Biologisch boeren
De huidige agrarische productie is voldoende voor 2,5 maal de bevolking van Nederland. In het rapport komen ook alternatieven aan bod waarbij minder intensief en meer biologisch wordt geboerd, en waarbij de nadruk meer op plantaardige eiwitten ligt dan op dierlijke. Als alle boeren op biologische landbouw overstappen, zou de negatieve impact (schade min opbrengst) volgens Deloitte dalen van 5,3 miljard euro naar 1,1 miljard. Zo maken biologische boeren geen gebruik van pesticiden en kunstmest.
Biologisch boeren is minder intensief en leidt tot lagere productie. Als de hele sector het doet, kan die 'nog maar' 1,7 maal de Nederlandse bevolking voeden. Die lagere productie gaat de consument wel merken. Nu zijn biologische producten gemiddeld de helft duurder. Gezien toekomstige schaalvoordelen verwacht Deloitte dat dit prijsverschil geleidelijk terugloopt tot 30 procent.
Deloitte berekent ook een derde scenario waarin niet alleen biologisch wordt geboerd en dat meer nadruk legt op innovatie en plantaardige, in plaats van dierlijke proteïnen. Dit komt wel op een positief saldo uit. Hierbij zijn de maatschappelijke kosten 2,7 miljard euro, veel lager dan de waarde die de landbouw toevoegt.
Grootste aandeel in die verborgen kosten heeft de uitstoot van broeikasgassen (7,9 miljard euro per jaar) en van stikstof (7,2 miljard)
Rapport Hoe berekent Deloitte maatschappelijke kosten
Voor De verborgen rekeningmaakt Deloitte twee berekeningen. Het gaat hierbij om kosten die worden afgewenteld op de maatschappij en die leiden tot verlies aan (brede) welvaart.
Allereerst becijfert Deloitte de uitstoot (vooral van CO2 en stikstof) en het gebruik van pesticiden. De basis vormen standaardgegevens waarin onder meer kosten voor milieuherstel en gezondheidszorg zijn opgenomen.
De schade aan biodiversiteit wordt berekend door de natuurlijke opbrengst (weerbaarheid, bestuiving) van een specifiek gebied (grasland, moerasgebied) een prijs te geven. Bij biologische landbouw zorgt het ecosysteem voor economische voordelen - zoals minder ziektes - die bij intensieve landbouw verloren kunnen gaan.
Eerder dit jaar becijferde het Planbureau voor de Leefomgeving de totale schade door uitstoot van milieuverontreinigende stoffen in Nederland op 46 miljard euro. Verkeer (weg, water, lucht) draagt daar 30 procent aan bij, gevolgd door landbouw (27 procent) en industrie (21 procent).
Bron: NRC