Volendammer jurist haalt uit naar stikstofbeleid: ‘Wat hier gebeurt is echt super-onrechtmatig’

Jurist Martin Schilder bekritiseert het in zijn ogen ‘onrechtmatige’ overheidsbeleid tegenover boeren en vissers. En de huidige stikstofaanpak van de Nederlandse regering. De Volendammer weet alles over de Europese wetgeving achter Natura2000, alsmede over de Europese landbouw- en visserijwetgeving met betrekking tot de voedselvoorziening. Volgens hem wordt voedsel nog duurder met elke boer en visser die de overheid saneert.

Schilder vond dat het tijd werd voor actie en werkte het hele kermisweekend door om een wetenschappelijk artikel te schrijven over deze kwestie. Dat artikel staat nu op de agendering van verschillende juridische tijdschriften die volgens hem veel gelezen worden in politiek Den Haag. De jurist promoveerde twee jaar geleden op het onderwerp ‘De gevolgen van de verhandelbaarheid van visrechten’. Naast dit thema bijt hij zich nu ook vast in de stikstofproblematiek, werkt hij voltijds als universitair docent, als onderzoeker aan de Open Universiteit en als freelance consultant bij Deloitte.

Schilder licht toe waarom hij niet langer wilde wachten met het schrijven van zijn artikel: ,,De laatste tijd kreeg ik steeds verzoeken of ik wat wilde zeggen over dit veelbesproken thema. Eerst wilde ik dit niet, maar ik werd later toch overtuigd. Ik heb ervoor gekozen om het onderwerp in eerste instantie op een algemene manier te benaderen. Als er dan commentaar op komt, kan ik altijd nog de diepte ingaan.”

Afgelopen week sprak de Raad van State zich uit tegen de uitbreidingsmogelijkheden van emissie-vrije stallen. In een eerder Nivo-artikel had Schilder het al over de grote invloed van NGO’s, vaak organisaties die opkomen voor de natuur. ,,Deze rechtszaak is aangespannen door de NGO’s. De Raad van State is in het verleden al een paar keer de mist ingegaan. Onder andere op het gebied van de toeslagenaffaire en andere onderwerpen. Deze uitspraak neigt wederom naar een bepaalde partijdigheid qua wetenschap en jegens een bepaalde sector. Dit onderwerp hoort helemaal niet daar te liggen, maar bij de Hoge Raad. Die moet uitleg geven over de verordeningen over landbouw en visserij ten opzichte van Natura2000.”

‘De situatie is nu zo krom dat zowel de politiek als de rechtspraak regeert onder druk van NGO’s’

Schilder bestudeerde vorige week nog eens de nieuwste wetgeving op deze terreinen. Hij haalt enkele gegevens aan die er zijn over de landbouwsector in Nederland en de hele EU. ,,Nederland had in 2021 een recorduitvoer van 105 miljard euro. Een zeer groot aandeel van de voedselproductie op ons continent neemt Nederland voor zijn rekening. Dat kan zij door alle kennis en ‘knowhow’ die het bezit. Onze boeren voorzien ook delen van Afrika van voedsel en verspreiden informatie om dit werelddeel groener te krijgen. Worden onze agrariërs gesaneerd, dan stijgen de toch al hoge voedselprijzen met nog eens honderd procent. Dat kan ik je garanderen. Dit blijkt ook uit alle berekeningen van het LEI (Landbouw Economisch Instituut) en WUR (Wageningen University Research).”

De Volendammer rechtsgeleerde ontkent niet dat de Nederlandse stikstofuitstoot hoog is. Maar dit is volgens hem voornamelijk te wijten aan de dichtheid van de bevolking ten opzichte van de dieren. Hij ziet andere oplossingen voor het omlaag brengen hiervan dan de sanering van bedrijven. ,,Een groot deel van de emissie ontstaat door het voedsel dat de dieren krijgen. Ze krijgen nu voer, gemaakt van palmolie en vismeel. Terwijl een koe gewend is om gras te eten, geen vismeel. Dat doen ze om de varkens en koeien sneller te laten groeien. Ze geven daardoor meer melk en worden sterker, groter. Door ander voer te geven, kun je een groot deel van de stikstofuitstoot verminderen. De regering wil niks horen over eventuele alternatieven en dat is zeer kwalijk.”

De regering stelde eerder dat dergelijke innovaties niet genoeg bijdragen aan het terugdringen van deze emissie. Volgens Schilder worden deze inzichten vooral ‘gepropageerd door de NGO’s’. Hij is bezig met een onderzoek over deze organisaties dat volgens hem meer teweeg gaat brengen dan alle eerdere Nederlandse affaires bij elkaar. Nu al ziet hij dat deze natuurclubs een ‘verdienmodel’ zijn geworden. Schilder heeft ‘op zich wel vertrouwen’ in de onafhankelijke rechtspraak. Alleen merkt hij dat het recht soms op een verkeerde manier wordt toegepast. Hetgeen volgens hem nu ook aan de orde is in het stikstofdossier.

Zijn conclusie is niet mals. Namelijk dat de centrale en decentrale overheden zich niet houden aan de uitvoering van de Europese landbouw- en visserijverordeningen. ,,Zij laten de Natura2000-richtlijn prevaleren boven die verordeningen, terwijl dit andersom hoort te zijn. De situatie is nu zo krom geworden dat zowel de politiek als de rechtspraak regeert onder druk van de NGO’s. Minister Van der Wal gaf dit zelfs toe. Zij zei: ‘Als we niet snel een overeenkomst met de boeren bereiken, dan worden er rechtszaken tegen ons aangespannen door de NGO’s’. Ze zijn bang voor deze organisaties en het ambtenarenapparaat lijdt daar ook onder. Door de rechtszaken die voortdurend worden gestart.”

‘De overheid speelt met vuur, want de steeds hoger oplopende voedsel- en energieprijzen veroorzaken armoede en armoede leidt tot grote economische en maatschappelijke problemen’

Volgens Schilder valt de boeren en vissers eveneens wat te verwijten. Enigszins geagiteerd vertelt hij over waar zij het in zijn ogen laten liggen. ,,Zij doen helemaal niks op juridisch gebied. Terwijl ik al heel lang zeg dat ze rechtszaken moeten aanspannen. Als ze dat doen, dan staan ze sterk. Nu doen ze domme dingen, zoals wegen stil leggen. De Natura2000-wetgeving beslaat niet meer dan dertig pagina’s. De Europese verordeningen over landbouw en visserij bestrijken tienduizenden pagina’s. Die ‘overrulen’ de natuurbeschermingswetten. In mijn stuk leg ik uit hoe een overheidsbeleid tot stand komt en waar men rekening mee moet houden als dit een eenmaal loopt. Ook verwijs ik naar documenten die beschrijven hoe de Nederlandse overheid zich ten opzichte van de landbouw en visserij dient te gedragen.”

De jurist onderbouwt dit door een recent advies van onder meer het Europees Economisch Sociaal Comité van het Europese Parlement. ,,Dergelijke EU-documenten en regelgeving worden geschreven door de hoogste ambtenaren en hebben rechtstreekse werking. Daar staat letterlijk in dat juist nu alle boeren en vissers omvangrijke financiële steun moeten krijgen. Deze twee belangrijke documenten kun je zo opzoeken. En wat doen ze? Ze doen precies het tegenovergestelde.” Schilder gaat met zijn uitspraken in tegen breedgedragen opvattingen bij sommige delen van de samenleving en bij de regering.

De jurist twijfelt desondanks niet aan zijn gelijk op dit punt. ,,Anders zou ik dit niet doen. Wat hier gebeurt is echt super-onrechtmatig, voor honderd procent. De overheid speelt met vuur, want de steeds hoger oplopende voedsel- en energieprijzen veroorzaken armoede en armoede leidt tot grote economische en maatschappelijke problemen. Hopelijk helpt dit artikel om boerenorganisaties en de vissers op de juiste manier in beweging te krijgen.”

Bron: NIVO