We zijn getuige van een opstand van de elite tegen het volk

Door RONALD PLASTERK

Bij revoluties keren de massa’s zich tegen de heersende elite. Maar het kan ook andersom, en daar zijn we nu getuige van: een opstand van de elite tegen het volk. Het is interessant dat dit al in 1995 was voorzien door de Amerikaanse historicus Christopher Lasch in zijn boek The revolt of the elites and the betrayal of democracy : de revolutie van de elites en het verraad van de democratie. Mocht de naam Lasch u bekend voorkomen: hij werd eind jaren zeventig beroemd met The culture of narcissism dat een soort cultboek werd, een dikke paarse pocket die je in je rugzak meenam op vakantie

Lasch is overleden; het werk over de opstand van de elites heeft hij met zijn laatste krachten geschreven in 1995, dus bijna dertig jaar geleden. In het boek signaleert Lasch: ’De elite, die geld en informatie beheerst, die liefdadige instellingen en universiteiten bestuurt, die de culturele producties en het publieke debat in de hand heeft, is zelf het geloof in de westerse beschaving verloren. De elite laat de middenklasse in de steek, verdeelt het land en verraadt de democratie.’

Het zijn grote woorden, maar Lasch verwoordt hoe veel burgers het nu ervaren. Veel mensen zijn dit jaar tijdens de zomervakantie in eigen land gebleven. (Overigens plaatste een prominente GroenLinks-wethouder trots vakantiefoto’s op sociale media van zijn gezinsreis met het vliegtuig naar Amerika. Hij maakte met deze vakantie het door GL bepleite CO2-budget voor honderd huisgezinnen op). Maar wie in eigen land op vakantie was, zag overal omgekeerde vlaggen.

Radicalen
Als je D66 gelooft, vormen de boze boeren een kleine minderheid radicalen, rijke ondernemers met megastallen. Maar in het land van de pannenkoekenhuizen en kinderboerderijen, de kaaswinkeltjes en de dorpspleintjes zie je de omgekeerde vlag bij rijtjeshuizen, en wapperen de rode boerenzakdoeken op e-bikes. Gewone mensen zijn het vertrouwen in de overheid kwijt. De regeringspartijen zijn de helft van hun kiezers kwijt, hebben minder dan een derde van het electoraat over, terwijl de linkse oppositie daar niet van profiteert; logisch, omdat PvdA en GL de regeringsplannen steunen.

Het verlies van vertrouwen in de overheid door ’de gewone mensen’, zoals de PvdA hen vroeger noemde, of ’de mensen in het land’ zoals ze heetten bij de VVD, is een logisch gevolg van het dedain waarmee de gevestigde partijen de bevolking behandelen.

Boerenrapalje
In NRC, spreekbuis van de elite, schreef journalist Hubert Smeets deze week dat het CDA overbodig is geworden, en gaf daarvoor deze reden: ’Het CDA is niet in staat het boerenrapalje op trekkers te isoleren en eigen klassieke polderclubs als de LTO te disciplineren.’

Dit is om twee redenen opmerkelijk. Ten eerste is in deze optiek de taak van politici niet om het volk te vertegenwoordigen, maar om het volk aan banden te leggen. ’Volksvertegenwoordigen’ wordt als populistisch beschouwd, terwijl je toch zou zeggen dat onze democratie erop gebaseerd is. Maar NRC spreekt volksvertegenwoordigers erop aan dat het hun taak is om hun achterban te disciplineren.

Verder is het woordgebruik opvallend. ’Rapalje’ is een archaïsch woord, synoniem met schorriemorrie, janhagel, gepeupel, crapuul, tuig van de richel. Het wordt eigenlijk nooit in ernst gebruikt, hooguit ironisch. In de boeken van Marten Toonder praat Markies de Canteclaer zo, en die zegt er ’parbleu’ bij. Maar NRC gebruikt het om gewone mensen te beschrijven.

De elite is kosmopolitisch, gaat op vliegvakantie naar de Verenigde Staten en vindt tegelijk dat de andere mensen zouden moeten consuminderen, vindt – zoals Timmermans en zijn ambtenaren zeggen, en in de Volkskrant scribent Schimmelpenninck (parbleu) – dat mensen jarenlang te weinig voor hun energie en eten betaald hebben. De elite is voor overdracht van macht naar Brussel, vindt het prima dat er steeds meer mensen naar Nederland verhuizen, maar houdt goed in de gaten dat nieuwkomers niet bij hen in de buurt komen wonen maar bij het schorriemorrie. De elite bezoekt culturele evenementen die gesubsidieerd worden door belasting opgebracht door het janhagel, en kijkt neer op André Rieu omdat hij zonder subsidie muziek maakt waar mensen maandenlang voor sparen, en omdat hij iedere avond 12.000 mensen van klassieke muziek laat genieten.

Voor de gek houden
De elite pikt het niet langer naar de pijpen van het electoraat te dansen, en zet alle middelen in om te zeggen: het moet zoals wij bedacht hebben! Als je zegt dat het stikstofbeleid, waar elk huisgezin 4000 euro aan meebetaalt, ondoordacht is, ben je stikstof-ontkenner. Maar je kunt mensen niet allemaal de hele tijd voor de gek houden, en mensen hebben het door. De regering zal waarschijnlijk niet vallen, omdat er na verkiezingen geen meerderheid te behalen is zonder partijen waar het rapalje op stemt. Maar het beste zou zijn als volksvertegenwoordigers weer het volk gaan vertegenwoordigen: de VVD de ondernemers en middenstanders, het CDA de boeren, burgers en buitenlui, de CU de Urkse en Spakenburgse vissers, en de PvdA de arbeiders.

telegraaf.nl/watuzegt/1457373450/…