Quote:
Rutte IV zou een kabinet worden met nieuw elan, met een overheid die naast in plaats van tegenover de burger zou staan. Na een klein half jaar is het in Den Haag de ene na de andere crisis die de klok slaat. Het rumoer neemt toe, maar in de Trêveszaal lijkt de onrust in de samenleving nauwelijks door te dringen. Een beschouwing over de kloof tussen de tekentafel van de coalitie en de keukentafel.
Laatste
Reacties
Rutte niet eens met VVD-steun voor btw-koopkrachtplan
Hevige inflatie
Zes uur later zit ze in het kabinetsvak van de Tweede Kamer voor het debat over de voorjaarsnota. Daar vertelt premier Mark Rutte de volksvertegenwoordiging dat de regering niet van plan is om de middeninkomens dit jaar nog verder te compenseren voor de hevige inflatie, bovenop wat eerder al afgesproken is. Het gaat om ruim vier miljoen mensen. Alleen de allerlaagste inkomens krijgen nog wat toegeschoven. Voor de rest van de bevolking lukt dat niet.
De oppositie reageert laaiend. Als er geld nodig is voor KLM, Europa of coronasteun is het binnen een mum van tijd geregeld. Maar steun voor het huishoudboekje van de eigen bevolking nu de prijzen maar blijven stijgen? Ho maar.
Premier Rutte belooft deze zomer met boeren te gaan praten: ’Ik denk dat het goed komt’
Het past in een patroon van kabinetsbeslissingen die onthechting suggereren van het leven van alledag. Zo verraste minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting) vorige maand met de mededeling dat gemeenten voorrang moeten geven aan statushouders bij het toewijzen van woningen, terwijl de eigen bevolking op de wachtlijst wordt geparkeerd. Ook zijn besluit om mensen vanaf 2025 verplicht een warmtepomp te laten aanschaffen bij een kapotte cv-ketel wekte beroering. Zo’n ding is duur en lang niet iedereen kan op subsidie rekenen om zo’n overstap te betalen, zeker in deze tijd. Ook in het kabinet ziet een collega dat de ’energieke’ De Jonge ’niet goed is in doseren’.
Op andere terreinen worden Nederlanders eveneens geconfronteerd met de gevolgen die schuil gaan achter de ambitieuze passages uit het regeerakkoord. De boeren weten er alles van.
Angst
Sinds minister Christianne van der Wal (Stikstof en Natuur) met een rammelend landschapskaartje suggereerde dat agrariërs massaal moeten stoppen met hun onderneming, is de boot aan. Haar collega Henk Staghouwer (Landbouw) verzuimde om met plannen te komen om perspectief te bieden aan de boerensector, waardoor angst, onzekerheid en woede zich meester hebben gemaakt van de boerenstand.
Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof)
Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof)Ⓒ ANP / ANP
Om de gemoederen tot bedaren te brengen is Johan Remkes gevraagd om als ’gespreksleider’ te fungeren. Bemiddelen mag hij niet, dat zou volgens het kabinet suggereren dat er van de stikstofreductie-doelen die de coalitie in het regeerakkoord opschreef nog wat valt af te wijken. En ook de kabinetskeuze voor de VVD-coryfee is niet voor niets; in stikstofrapporten pleitte juist hij voor hard ingrijpen in de stikstofdepositie, met onvermijdelijke harde gevolgen voor agrariërs. Een echt oor voor de zorgen van boeren lijkt zo te ontbreken.
VVD is veranderd in partij zonder ziel
Enige scepsis richting de overheid hoeft niet te verrassen. De afgelopen jaren zagen Nederlanders hun landgenoten door Groningse aardbevingen en de toeslagaffaire in de knel komen. De vraag dringt zich op wie de volgende groep burgers zal zijn die zijn leven door de overheid sterk bepaald ziet en niet of nauwelijks wordt geholpen op het moment dat het tegenzit.
Kritiek
Zelfs de relatief populaire minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid) oogstte kritiek. Hij suggereerde dat burgers en bedrijven het zelf maar moesten zien te rooien bij een nieuwe opleving van het coronavirus. Maar burgers merkten in coronatijd juist dat de overheid vaak te laat in actie kwam om de volksgezondheid goed te beschermen.
Minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers
Minister van Volksgezondheid Ernst KuipersⒸ ANP / FOTOBUREAU DIJKSTRA
Intussen dendert de trein met kabinetsbesluiten die echt impact hebben op het leven van mensen door, naar verluidt omdat ministers vrezen dat er volgend jaar na een slechte uitslag voor de coalitie bij de Statenverkiezingen nog maar weinig door de senaat komt.
Door personeelstekorten dreigt de ouderenzorg te worden verschraald en de vierdaagse lesweek is een serieuze optie. De plannen voor rekeningrijden worden nu al opgetuigd, door minister Harbers (Infrastructuur), wiens VVD tot voor kort het tegenovergestelde nastreefde. Die bewindsman besluit ook dat Schiphol moet krimpen, het staatseigendom waar Nederlanders uren in de rij moeten staan, maar waar de liberaal niet meer aan doet dan te zeggen dat hij het ’heel erg vindt’ voor reizigers. Oftewel: zoek het maar uit.
Rutte positief over EU-lidmaatschap Albanië: ‘Corruptie? Nederland is ook niet perfect’
De Haagse onthechting van het dagelijks leven etaleerde zich de voorbije maand ook bij uitspraken van de in Den Haag weinig geprezen minister van Sociale Zaken, Karien van Gennip. De bewindsvrouw opperde dat probleemjongeren uit de Franse banlieues (buitenwijken) maar naar Nederland moesten worden gehaald om hier arbeidstekorten op te lossen. De surrealistische denkrichting leverde haar zelfs in haar eigen partij totaal onbegrip op, waarna ze het idee snel inslikte.
„We werken aan een overheid die betrouwbaar, dienstbaar, dichtbij en rechtvaardig is”, schreven VVD, D66, CDA en CU in hun regeerakkoord. De bedoeling was dat het allesbepalende coalitieoverleg geschrapt zou worden, dat de regeringspartijen zich dualistisch zouden opstellen ten opzichte van het kabinet en dat in de ministerraad meer politiek-ideologische discussies zouden plaatsvinden. De ziende blindheid van Rutte II en Rutte III voor misstanden als de toeslagaffaire mocht nooit meer gebeuren.
Onheilspellend
Maar wie zijn oor onder bewindspersonen te luisteren legt, hoort onheilspellend geklaag over een vastgelopen landsbestuur. De 29 bewindspersonen die het kabinet rijk is, zouden zich nadrukkelijker op het signaleren en oplossen van problemen moeten focussen. In werkelijkheid maakt het grote kabinet de besluitvorming alleen maar stroperiger.
Er zijn zoveel bewindspersonen dat er voortdurend van alles afgestemd moet worden, wat tijd en energie kost. Intussen voelen ministers en staatssecretarissen zich opgejaagd omdat ze door de lange formatie van 2021 slechts drie jaar hebben om de ambitieuze plannen uit het regeerakkoord door te voeren.
Plannen
Uit het oog lijkt verloren dat, waar de coalitie in een paar maanden allerlei plannen voor Nederland smeedde, de bevolking van nut en noodzaak niet automatisch overtuigd werd. Laat staan dat mensen hun leven erop kunnen aanpassen.
Daarbij komt dat het kabinet zich geconfronteerd ziet met een internationale crisis vanwege de Russische oorlog in Oekraïne. Minister Kajsa Ollongren (Defensie) stuurt de toch al krappe defensie-inboedel zonder aarzeling naar Kiev, vicepremier Wopke Hoekstra is als minister van Buitenlandse Zaken zo veel weg dat hij de boerenzorgen in zijn partij lijkt te missen en premier Mark Rutte tekent voor EU-lidmaatschappen dat het een lieve lust is.
De kabinetskoers wordt opgehangen aan het argument dat de Russische president Poetin gestopt moet worden en veiligheid in Europa op het spel staat. Dat de dadendrang op internationaal niveau ook nationaal grote gevolgen heeft voor zaken als de portemonnee, immigratie en volkshuisvesting lijkt bijzaak.
Meerdere bewindslieden geven dan ook toe dat het van een fundamenteel gesprek over de koers van het land en de draagkracht onder de bevolking eigenlijk zelden komt in de ministerraad. In aanloop naar de presentatie van de stikstofplannen is naar verluidt ook nauwelijks discussie over de haalbaarheid ervan gevoerd in de Trêveszaal, want ’het moest nu eenmaal van de rechter’.
Ⓒ DE TELEGRAAF
Premier Rutte zet net als in zijn vorige kabinetten er intussen nog steeds op in om discussies en conflicten in kleiner ministerieel verband, de zogenaamde onderraden, in de kiem te smoren. Onenigheid over een te nemen besluit gaat in de ministerraad al helemaal nooit tussen partijgenoten. „Wie iemand van zijn eigen partij aanspreekt wordt beschouwd als deloyaal”, erkent een bewindspersoon.
Rond het Binnenhof wordt Rutte IV omschreven als ’een zwakke ploeg’. „Ministers lijken er zelf ook rekening mee te houden dat ze de rit niet zullen uitzitten”, klinkt in regeringskringen. In dat kader wordt ook op het risico van een ’perfecte storm’ gewezen: een opeenstapeling van crises waaronder de coalitie uiteindelijk bezwijkt.
Dat besef was deze week voor het eerst ook in het openbaar waar te nemen bij regeringspartijen. GL-voorman Jesse Klaver was zo kwaad over het kabinetsantwoord om dit jaar niet nog meer extra geld uit te trekken voor de middeninkomens, dat hij verklaarde deze zomer niet in te zullen stemmen met een aanpassing van de begroting Sociale Zaken. Daarin stonden maatregelen vermeld zoals het uitbreiden van het ouderschapsverlof, iets wat GL juist steunt.
Goed nieuws
Tot nu toe ging de coalitie ervan uit dat veel oppositiepartijen begrotingen niet zouden wegstemmen, omdat ze vaak ook allerlei maatregelen bevatten die goed nieuws voor burgers betekenen. Maar aan die tijd komt een einde, zei Klaver, wiens partij doorslaggevend kan zijn voor parlementaire steun van kabinetsplannen in de senaat.
Het leidde tot boze interrupties van coalitie-Kamerleden. Alsof ze zich realiseerden dat de kloof tussen de Haagse tekentafel en de keukentafel in het land, weleens een afgrond kan worden
rtvdrenthe.nl/nieuws/14801183/…