Als een van de veroorzakers van klimaatverandering moet de intensieve landbouw zo snel mogelijk overgaan op een natuurinclusieve bedrijfsvoering

Opinie

Om de snelheid van klimaatverandering te verminderen, moet de uitstoot van broeikasgassen snel drastisch omlaag, staat in het nieuwste rapport van het IPCC.

Hierbij is niet alleen de afbouw van het gebruik van fossiele brandstoffen noodzakelijk, maar moet ook de uitstoot van broeikasgassen door onnatuurlijk grondgebruik worden stopgezet
– zoals diepontwatering in veengebieden. Verder moet het regeneratieve vermogen van de natuur beter worden benut – zoals de aanplant van gewassen die CO2 opnemen.

De harde conclusies van het IPCC gelden ook voor de Nederlandse landbouw die verantwoordelijk is voor 16 procent van de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen. Tegelijkertijd ondervindt de landbouw de nadelen van klimaatverandering. Zo wordt zij in toenemende mate geconfronteerd met lange periodes van hitte en droogte, afgewisseld door periodes van overvloedige regenval, met meer gewas- en dierziektes en verlies aan biodiversiteit.

Natuurinclusieve bedrijfsvoering
De hoge belasting van de natuur en het klimaat door de Nederlandse landbouw wordt niet alleen veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen, maar ook door de uitstoot van stikstof, het intensieve gebruik van grondwater en bestrijdingsmiddelen en de intensieve grondbewerking.
Door over te stappen op een natuurinclusieve bedrijfsvoering kan de landbouw haar uitstoot van broeikasgassen beperken, de belasting van de natuur verlagen en het verlies aan biodiversiteit tegengaan. Die vorm van bedrijfsvoering benut op een duurzame wijze de diensten die de natuur te bieden heeft en vervangt zoveel mogelijk het gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen.

Om de nadelige effecten van de landbouw op klimaatverandering, natuur en biodiversiteit te beperken, heeft het kabinet miljarden uitgetrokken. Om redenen van effectiviteit en efficiëntie is het gewenst dat de drie beleidsinitiatieven voor de landbouw gecoördineerd worden ontwikkeld en uitgevoerd. Omdat het natuurbeleid is gedelegeerd aan de provincies, moet het kabinet hierbij nauw samenwerken met de provincies.
Rustplaatsen en kraamkamers

Het geïntegreerde beleid zou er als volgt uit kunnen zien: het agrarisch klimaatbeleid is het overkoepelende kader met als kernpunten de beperking van de uitstoot van broeikasgassen en stikstof en de verbetering en bescherming van de natuur en de biodiversiteit in het algemeen. De uitwerking van het agrarisch klimaatbeleid krijgt gestalte in de ‘uitvoeringsagenda natuurbeleid’ van de provincies. Het stikstofbeleid, dat gericht is op de verbetering en bescherming van de Natura 2000-gebieden, bouwt voort op het algemene agrarische natuurbeleid.

De reden voor de koppeling van het stikstofbeleid en het algemene agrarische natuurbeleid is de verbondenheid van habitats binnen en buiten de Natura 2000-gebieden: vogels en insecten in Natura 2000-gebieden foerageren ook buiten deze gebieden. Omgekeerd zijn de Natura 2000-gebieden rustplaatsen en kraamkamers van soorten die zich buiten deze gebieden ophouden. Bescherming van soorten binnen de Natura 2000-gebieden maar die daarbuiten vogelvrij zijn, is dweilen met de kraan open.

Voor de boeren heeft een gecoördineerd klimaat-, stikstof- en biodiversiteitsbeleid als voordeel dat het tegemoetkomt aan de veel gehoorde klacht dat zij keer op keer worden geconfronteerd met regels waarvan niet duidelijk is welk doel deze dienen. Plaatsing in het kader van de realisering van een natuurinclusieve landbouw lost dit probleem op. Daarbij biedt het geïntegreerde beleid een richtsnoer voor de ontwikkeling van een lange termijn-bedrijfsmodel en een basis voor op elkaar afgestemde investeringen.

Terughoudend met omschakelen
De opbrengsten van een natuurinclusieve bedrijfsvoering zijn lager dan bij een intensieve bedrijfsvoering, maar daar staan lagere kosten tegenover voor energiegebruik, kunstmest, soja en bestrijdingsmiddelen. Met de hoge inflatie en de recente invoerbeperkingen van grondstoffen uit Rusland, waaronder kunstmest, betekenen deze lagere kosten niet te verwaarlozen voordelen voor de natuurinclusieve landbouw.

Met een geïntegreerd klimaat-, stikstof- en biodiversiteitsbeleid zijn al positieve ervaringen opgedaan door groepen boeren die op eigen initiatief zijn overgestapt op een natuurinclusieve bedrijfsvoering, zoals in de westelijke veenweidegebieden en in Oost- en West-Groningen. In Fryslân daarentegen zijn de boeren nog erg terughoudend met de omschakeling en worden zij daarbij ook niet gestimuleerd door de landbouworganisaties en de provincie Fryslân.

Voedselverspilling
Huidige geluiden om de intensieve landbouw vooral voort te zetten vanwege de oorlog in Oekraïne en de negatieve effecten ervan op de voedselproductie, gaan voorbij aan het feit dat de Europese landbouw veel meer produceert dan nodig is voor de Europese bevolking. Bovendien is de voedselverspilling nog altijd erg hoog. Zo is in Nederland de gemiddelde verspilling ruim 34 kilo per persoon per jaar.

Vele malen ernstiger zijn de nadelige effecten van klimaatverandering op de wereldwijde voedselproductie. De snelheid waarmee het klimaat de afgelopen jaren is veranderd, moet volgens het IPCC op korte termijn worden verminderd om onomkeerbare klimaatveranderingen te voorkomen. Daarvoor is het noodzakelijk dat de intensieve landbouw als een van de veroorzakers van klimaatverandering zo snel mogelijk overgaat op een natuurinclusieve bedrijfsvoering.

Jeltsje van der Meer-Kooistra is hoogleraar financieel management en Henk Folmer is hoogleraar ruimtelijke economie aan de Rijksuniversiteit Groningen
 Als een van de veroorzakers van klimaatverandering moet de intensieve landbouw zo snel mogelijk overgaan op een natuurinclusieve bedrijfsvoering | opinie (dvhn.nl)

In het nieuwste rapport van het VN-klimaatbureau IPCC worden harde noten gekraakt, maar volgens Henk Folmer en Jeltsje van der Meer-Kooistra zijn de maatregelen tegen klimaatverandering nog volstrekt onvoldoende.

Nieuwsgrazer

De beste boeren staan aan wal

Hebben de trefwoorden landbouw , klimaatverandering , ipcc , bedrijfsvoering en koolstofrechten geen geheimen voor jou? Dan kunnen we jouw kennis en inzicht goed gebruiken! Of je nu actief bijdraagt door foto's, video's, topics of reacties te plaatsen, of je zorgt er middels de stemknoppen voor dat de beste reactie naar boven borrelt.. Jouw kennis en inzicht m.b.t. de agrarische sector kunnen deze site nét dat beetje beter maken. Maak ook een (gratis) account aan!