Een blik vooruit

2020 was een turbulent jaar, maar ook in het komende jaar staat de sector nog veel te wachten; onder andere de gevolgen van de Brexit, de Afrikaanse Varkenspest en de impact van het coronavirus. De nieuwe LTO-voorzitter Sjaak van der Tak blikt vooruit.

2020 was een turbulent jaar voor iedereen, binnen en buiten de agrarische sector. Het nieuwe jaar begint voor mij goed: ik mag op 1 januari van start als voorzitter van LTO Nederland. Een nieuwe uitdaging, terwijl er zoveel gebeurt. Ik ben er trots op te werken voor een sector die zo divers is. Onze 35.000 leden zijn actief in 19 sectoren en hebben een veelvoud daarvan aan ambities, toekomstplannen en bedrijfsmodellen. Tijdens de eerste werkbezoeken en kennismakingsgesprekken, fysiek en digitaal, herkende ik hetgeen ik in de glastuinbouw ook zo waardeerde: de Nederlandse boeren en tuinders zijn verenigd in ondernemerschap. De sector is toekomstgericht en ontzettend innovatief. Hierdoor zijn we ook verenigd door een specifieke behoefte: ruimte voor ondernemerschap.

Zorgen blijven
Maar, net als in 2020 blijven er zorgen rond de huidige marktontwikkelingen. Brexit, het uit de Europese Unie treden van het Verenigd Koninkrijk, heeft een potentiële grote impact op de Nederlandse economie, specifiek op de agrarische sector. De ergste schade lijkt vermeden – een harde Brexit zou tot € 800 miljoen per jaar aan belastingkosten leiden en dat is voorkomen, maar vanaf 1 januari zijn er wel douaneformaliteiten, keuringen en vertragingen. De gesloten deal is belangrijk voor zowel Nederlandse boeren en tuinders, als ook voor de Britse consument: als sector behouden we de toegang tot de Britse markt en zo houdt men in het VK toegang tot gezonde en verse producten als groenten, fruit, aardappelen, vlees, zuivel, suiker en bloemen en planten van Nederlandse bodem. Vanaf nu kan er echt gebouwd worden aan een nieuwe handelsrelatie met het VK. Toch blijft het spannend: een vracht gekoelde kip, verse tomaten of tulpen kan immers niet aan de grens wachten vanwege gedoe met formulieren of keuringen.

Daarnaast zien we de impact van Afrikaanse Varkenspest in Duitsland: Nederlandse varkenshouders hebben te maken met forse prijsdalingen. Vijfhonderd kilometer afstand klinkt ver, maar blijkt dat niet te zijn. Naar verwachting blijven de prijzen nog wel een paar maanden onder druk staan, ook door corona.

Helaas blijft ook de impact van het coronavirus in andere sectoren aanzienlijk. Veel ondernemers in onder meer de (glas)tuinbouw, delen van de akkerbouw en pluimvee- en kalverhouderij hebben het moeilijk met de sluiting van horeca. De melkprijs staat onder druk. Ik ben bang dat het nog geruime tijd zal duren voordat de markt zich herstelt. We blijven aandacht vragen voor de problemen en de noodzaak van steun- en hulp in specifieke situaties, naast de brede coronamaatregelen. Bij de Rijksoverheid, maar ook in Brussel.

Verdienmodel onder druk
Veel boeren en telers hebben momenteel grote onzekerheden over hun toekomst, het verdienmodel staat onder grote druk. De uitdagingen zijn immens, maar dat geldt ook voor de mogelijke oplossingen die de landbouwsector te bieden heeft. Als agrarisch ondernemers geloven we in de innovatiekracht van onze sector, maar er is wel tijd nodig om tot deze innovaties te komen. Door harde top-down beslissingen te nemen, zoals aangekondigd in de Europese Green Deal, zonder een duidelijk beeld van de impact ervan, staat de toekomst van land- en tuinbouwbedrijven en onze sector in het algemeen op het spel. Als onze boeren stoppen met boeren, komen ze niet meer terug. Deze boodschap heb ik al gedeeld met de Nederlandse Eurocommissaris Timmermans, die de leiding heeft over de Green Deal.

We gaan voor gezonde producten vanuit verantwoord ondernemerschap en met oplossingen voor maatschappelijke behoeften zoals voedselzekerheid en -veiligheid, topkwaliteit, het platteland, dierenwelzijn, klimaat en milieu. We mogen de samenleving niet laten vergeten dat boeren en tuinders Nederland groot hebben gemaakt en om ook in de toekomst onderdeel van de oplossing te zijn willen we blijven werken aan financieel gezonde bedrijven.

Om tot echte oplossingen te komen, hebben boeren en telers ruimte nodig om deel uit te maken van de oplossing. Boeren en tuinders willen met steun van de samenleving en vanuit politiek draagvlak de ruimte krijgen om onderdeel van de oplossing te zijn. Alleen samen, ja samen, komen we tot een ondernemend, innoverend en toekomstbestendig agrarisch Nederland. Zo kunnen we groeien naar een blijvend innovatieve en toekomstbestendige landbouw. Daar ga ik voor.

Tekst: Sjaak van der Tak