Fokken op veerkrachtige koeien

Fokken op veerkracht is mogelijk. Alhoewel de melkproductie achteruit lijkt te gaan, levert het per saldo de veehouder meer op.

Niet alle koeien kunnen even goed tegen een stootje. Een virus op stal, slechte weersomstandigheden, te laat melken of schommelingen in het rantsoen: de ene koe kan er beter tegen dan de andere. Dit is terug te zien in de hoeveelheid melkproductie, die bij koeien met weinig veerkracht meer schommelt dan bij veerkrachtige koeien.

Er werd lang gedacht dat deze schommelingen voorkomen konden worden door optimaal management. In de praktijk lukt dit niet altijd. Marieke Poppe, promovendus aan Wageningen Universiteit, is daarom op zoek gegaan naar de mogelijkheden om te fokken op veerkracht. Vakblad Veeteelt doet verslag over de bevindingen van Poppe en haar collega's Tom Berghof en Han Mulder.

Indicatoren
Een veerkrachtige koe blijft normaal functioneren tijdens verstoringen, of kan snel herstellen van een verstoring. De wetenschap weet dat koeien verschillen in veerkracht, maar is het ook erfelijk? Tijdens het onderzoek zijn verschillende veerkrachtindicatoren gebruikt, waaronder symmetrische en asymmetrische melkgift en autocorrelatie. Meer uitleg vind je in het artikel.

Twintig procent bepaald door genen
Uit het onderzoek van Poppe blijkt dat het verschil in veerkracht voor twintig procent wordt bepaald door genen. Dit maakt het mogelijk om te fokken op veerkracht. Er is wel een negatief verband tussen veerkracht en efficiëntie. Koeien met relatief weinig variatie in de melkproductie - veerkrachtige koeien dus - nemen meer voer op dan koeien met veel variatie in de melkproductie. Koeien die dus beter tegen een stootje kunnen, lijken meer energie binnen te halen om zo met verstoringen om te kunnen gaan.

Fokdoel
Een versimpeld fokdoel waarin melkproductie meeweegt voor 30%, uiergezondheid voor 40%, levensduur voor 30% en veerkracht voor 20% resulteert in een lagere melkproductie van -6,3%. Echter, de veerkracht verdubbelt hierbij (102,6%). Berghof is van mening dat het fokken op veerkracht een duidelijke meerwaarde heeft. Hoewel het kan resulteren in een lagere genetische vooruitgang in melkproductie, gaat de veehouder er per saldo op vooruit. Een veerkrachtige koe kost minder arbeid, heeft minder behandelingen nodig en heeft een langere levensduur. Veerkracht is dus ook uit te drukken in economische waarde. Mulder geeft een berekening in het artikel.

De onderzoekers zijn nog niet uitgekeken op het onderwerp. Zo vraagt Poppe zich af of de variatie in dagelijkse melkproductie echt wordt gekenmerkt door veerkracht. De onderzoekers willen daarom ook andere indicatoren in beeld brengen voor het onderzoeken van veerkracht.