FrieslandCampina: ‘Overheid verzuimde derogatie te behouden’

Er vanuit gaande dat ieder jaar 3% stopt.
Dan gaan er volgens Joosten nog eens ruim 2000 veehouders naar een andere fabriek.

Wat is nu het strijdplan voor Campina omtrent Huishan Dairy? Is onze prestatie toeslag voor 2017 alweer compleet verdampt?

Joosten shopt lekker selectief in de feiten. De overheid had in 2013 een plan klaarliggen voor dierrechten, maar dat hielden juist RFC en LTO tegen. Ze dachten het sectoraal op te kunnen lossen. Het verwijt klopt dus niet. Ja, de overheid heeft in 2016 liggen maffen, maar het probleem lag al in 2014/2015. En met het plan vd overheid hadden ws de andere voorziene problemen als weidegang en ammoniak veel minder op de radar gekomen. Ik hoop dat RFC hiervan leert en zich niet meer met beleid gaat bemoeien en zich gaat richten op melkverwerken. Alleen heb ik het idee dat Joosten dat een beetje saai vindt

Waarom geeft Joosten overigens een samenvatting van de voorjaarsbijeenkomsten in het FD? Totaal niet nodig en niet relevant.

Art. FD, FrieslandCampina: zuivelsector staat voor pijnlijke maatregelen

De zuivelsector moet veranderen om zijn bestaansrecht veilig te stellen. FrieslandCampina, waarbij verreweg de meeste melkveehouders zijn aangesloten, voorziet pijnlijke maatregelen die met de transitie gepaard gaan. Zo moeten er meer koeien in de wei, moet er meer geld komen voor innovatie en moet het ammoniakprobleem sneller worden aangepakt. De top van FrieslandCampina loopt meer dan tachtig ledenbijeenkomsten, van Bourtange tot Born, af in drie weken. De melkverwerker met een omzet van ruim €11 mrd legt de boeren uit waarom begin dit jaar, koud twee jaar na het verdwijnen van het melkquotum, toch weer een deksel op de melkproductie ging. Bestuursvoorzitter Roelof Joosten: 'Die toelichting is nodig, want onze opnamestop had de nodige emotie losgemaakt.' De herwonnen melkvrijheid had zoveel enthousiasme bij leden-boeren losgemaakt dat het Amersfoortse bedrijf begin 2016, bovenop de vooraf ingeschatte productiegroei, een vijfde meer melk geleverd kreeg. Als die trend zou doorzetten, kwam de verwerking in de knel. Bovendien zou overtollige melk op de spotmarkt belanden en daardoor een knauw kunnen geven aan de melkprijs.

100.000 koeien geslacht
De leveringsbeperking past in de reeks pijnlijke maatregelen die de sector momenteel neemt om aan Europese mestregels te voldoen. Daarvoor moet onder meer de veestapel in Nederland met 160.000 koeien krimpen. 'Daarvan zijn er al 100.000 geslacht', zegt Joosten. Daarnaast wordt de hoeveelheid fosfaat uit mest teruggebracht door het veevoer aan te passen en door veehouders te stimuleren om te stoppen. Deze noodmaatregelen waren nodig om de Europese uitzonderingspositie (derogatie) van Nederlandse boeren, waardoor ze meer mest op het land kwijt kunnen, veilig te stellen. Als dat niet was gelukt, zou dat de sector een schadepost van bijna €1 mrd kunnen opleveren. In de aanloop naar het mestakkoord, maanden waarin er veel onrust ontstond onder melkveehouders, hield FrieslandCampina zich opvallend stil. 'Dat was bewust', zegt Joosten nu. 'Nadat de overheid verzuimd had om de derogatie te beschermen, nam de Nederlandse Zuivelorganisatie, de NZO, het voortouw voor een reguleringsplan. Daarvoor moesten alle dertien zuivelbedrijven bij elkaar blijven. Dan is het niet handig als FrieslandCampina hoog van de toren gaat blazen.'

Geen tijd voor duurzame oplossing
Onder de radar werden de dertien partijen het eens over ingrepen waarvan ze wisten dat Brussel ermee akkoord zou gaan. 'Maar als we tijd hadden gehad', zegt Joosten, 'hadden we liever een duurzame oplossing gezocht, met een stip op de horizon voor de sector.' Hij wil samen met de andere sectorpartijen het maatschappelijk draagvlak voor de sector vergroten door het streven naar diervriendelijkheid, weidegang, biodiversiteit of milieuvriendelijkheid te laten zien. 'Boeren zeggen vaak tegen mij: je moet ons verhaal beter vertellen. Dat is ook waar. We moeten de sector een positievere uitstraling geven en niet alleen reageren op veronderstelde misstanden. We streven naar een duurzame zuivelketen die klimaatneutraal kan groeien. Daarvoor bestaan al veel initiatieven. Denk aan voer, mest, zonnepanelen, windmolens, levensverlenging van de koe. En vergeet niet dat ook onze gewassen, zoals gras en mais, CO2 binden. Dat laatste wordt vaak niet meegenomen in de berekening van milieu-effecten in de melkveehouderij.'

Subsidie voor mestvergisters
FrieslandCampina nam het initiatief om op het boerenerf de mest te verzamelen en te verwerken tot biogas. Inmiddels hebben vijftig boeren een intentieverklaring getekend om een mestinstallatie te plaatsen. 'We verwachten dat dat aantal zal toenemen en dat er medio 2018 130 boeren zijn met een mestvergister op het erf', zegt Joosten. Dit kleine deel van de ruim 13.000 leden-boeren kunnen rekenen op €150 mln subsidie van de overheid. Den Haag bemoeit zich ook op andere terreinen met de boeren. De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen om verplicht stellen dat er meer koeien in de wei lopen. Joosten schat in dat de kans op een verplichte weidegang reëel is. FrieslandCampina is daar geen voorstander van. Het probeert meer koeien buiten te krijgen door er extra voor te betalen.

Koude sanering
Het zijn allemaal veranderingen waarin veehouders tijd en geld moeten investeren, terwijl het voor hen al geen vetpot is. Gemiddeld verdienen melkveehouders te weinig, aldus Joosten. De melkprijs van 32 cent per liter viel in 2016 uiteindelijk mee, maar een boer heeft volgens Joosten voor een gezond inkomen eigenlijk een prijs van 40 cent nodig. Toch hebben ze ermee ingestemd dat FrieslandCampina onlangs heeft besloten om een kleiner deel van de winst aan coöperatieleden uit keren. In deze omstandigheden houden niet alle boeren het vol. Jaarlijks stopt bijna 2% van de boeren. Joosten verwacht dat er van de 13.500 leden er in 2020 rond de 10.000 overblijven. ‘De boerderijen zullen groter worden. Van gemiddeld 95 koeien naar 120 per bedrijf.' Een aantal boeren had de beslissing om te stoppen uitgesteld om nog het voordeeltje van de stoppersregeling mee te kunnen pikken. Nu stoppen die alsnog. In de ogen van Joosten moeten de boeren beter luisteren naar de markt, maar de consument ook snappen voor welke uitdagingen de boer staat. 'Dan krijg je uiteindelijk diverse soorten melkveehouders naast elkaar. Dat wordt de uitdaging voor de toekomst.’

Prijs blijft schommelen
De afschaffing van het melkquotum in april 2015 heeft in Nederland geleid tot grote overschotten en prijsschommelingen. Direct na intrekking van het quotum steeg de melkproductie onverwacht sterk, terwijl tegelijkertijd internationaal de vraag naar Nederlandse zuivelproducten inzakte. Dit staat in het rapport ‘De kracht van zuivel’ dat de brancheorganisatie NZO donderdag publiceert op een persbijeenkomst in Den Haag. Nederland produceerde vorig jaar 14,5 miljard liter melk. Dat is bijna een kwart meer dan vijf jaar eerder. De industriële melkverwerkers moeten volgens NZO met nieuweconsumentenproducten komen, omdat anders de melkmarkt nog meer verzadigd zalraken. De zuivelsector biedt direct werk aan 45.000 mensen en draagt €4 mrd bijaan het handelsoverschot van de Nederlandse economie. De komende jaren moeten boeren rekening houden met aanhoudend sterke schommelingen van de melkprijs. Dat heeft gevolgen voor de bedrijfsfinanciering. Banken zijn terughoudend geworden in hun kredietverlening. Dat bemoeilijkt de overdracht van het melkveebedrijf aan jonge boeren, zo staat in het rapport.

Achteraf huilen ?? Misschien hadden ze toen beter mee kunnen werken aan t behouden van t quotum

RFC is de opsteller (in vorm van zuivelNL, grootste aandeel, zwarste stem) van dit plan samen met LTO. Het kwam wel goed uit, aangezien ze zich erg hadden verkeken op de grotere melkaanvoer en deze niet konden verwerken. Zelfs betalen om niet te leveren. Wel goed aangepakt door hun afdeling communicatie, kijk hoe goed we bezig zijn, dat is dit nu weer. Aandacht afleiden van werkelijkheid en "alternative facts" aanleveren